Τα βασικά κριτήρια για την επιλογή σπουδών και επαγγέλματος

Σχετικά με το βασικό ζητούμενο που είναι η κατάλληλη επιλογή σπουδών και επαγγέλματος, καταλήγουμε στα ακόλουθα βασικά κριτήρια που θα πρέπει να βαρύνουν για τη σωστή επιλογή σπουδών και επαγγέλματος:

1. Αυτογνωσία, ενδιαφέροντα, κλίσεις, προτιμήσεις και γενικότερα σύνδεση της προσωπικότητας του υποψήφιου με σπουδές και επαγγέλματα.
2. Ικανότητες, δεξιότητες, επιδόσεις, θέληση, αξίες, στόχοι, φιλοδοξίες.
3. Οικογενειακή παράδοση, κουλτούρα, οικονομικές δυνατότητες, τόπος κατοικίας σε σχέση με την περιοχή όπου βρίσκονται τα επιλεγόμενα τμήματα σχολών.
4. Προοπτικές στην αγορά εργασίας των επαγγελμάτων που συνδέονται με τις επιλεγόμενες σπουδές και ο χρυσός κανόνας.

Αυτογνωσία

Η κατάκτηση της αυτογνωσίας, το περίφημο «γνώθι σαυτόν», δεν είναι απλή υπόθεση. Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν πολύπλοκη προσωπικότητας, με διαφορετικά ενδιαφέροντα, ταλέντα, προτιμήσεις, ικανότητες, δεξιότητες, στόχους και αξίες ζωής, θέληση, φιλοδοξίες κλπ. Γι’ αυτό και απαιτείται ο έγκαιρος και έγκυρος επαγγελματικός προσανατολισμός με τη συνδρομή ειδικών συμβούλων καριέρας και η λήψη ειδικών τεστ. Η αποκρυπτογράφηση της προσωπικότητας πρέπει να γίνεται με επιστημοσύνη, με σύνεση, περίσκεψη, και όχι επιπόλαια και βιαστικά. Γιατί τότε μόνο θα μπορέσουν οι νέοι να γίνουν αυτό που είναι και όχι αυτό που νομίζουν ότι είναι. Να επιλέξουν δηλαδή το επάγγελμα που πραγματικά τους ταιριάζει, τους ενδιαφέρει και στις απαιτήσεις του οποίου μπορούν να αντεπεξέλθουν και εφόσον συντρέχουν και ορισμένες άλλες προϋποθέσεις, να έχουν μια επιτυχημένη καριέρα και καλοτάξιδο δρόμο ζωής¹.

¹«Do your vocation your vacation», (κάνε το επάγγελμά σου, διακοπές αναψυχής), Μαρκ Τουαίην. «Ένας άνθρωπος δεν μπορεί να είναι ευτυχισμένος αν δεν τα πάει καλά στη δουλειά του», Έμερσον.

Ικανότητες, δεξιότητες, επιδόσεις, αξίες, φιλοδοξίες, θέληση

Οι ικανότητες, οι δεξιότητες, οι επιδόσεις, οι αξίες, οι φιλοδοξίες και κυρίως η θέληση για την επίτευξη των στόχων ζωής, αποτελούν ένα δεύτερο βασικό κριτήριο επιλογής του είδους και κυρίως του επιπέδου των σπουδών όπου κατευθύνεται ένας νέος άνθρωπος. Γι’ αυτό πρέπει να ξέρει ποιος είναι και τι μπορεί να κάνει. Οι επιδόσεις στα επιμέρους μαθήματα, αλλά και στο γενικό σύνολο στο σχολείο, είναι ένα πρώτο κριτήριο για το είδος και κυρίως το επίπεδο σπουδών στο οποίο μπορεί να στοχεύσει. Οι μαθητικές επιδόσεις βέβαια δεν αποτελούν απόλυτο και μοναδικό, ούτε ασφαλές κριτήριο για το μέλλον. Είναι γνωστό ότι πολλοί επιτυχημένοι επιστήμονες δεν υπήρξαν λαμπροί μαθητές. Οι επιδόσεις μπορεί να βελτιωθούν ριζικά, εφόσον υπάρχει ισχυρή θέληση, στόχοι και ευγενής φιλοδοξία για επαγγελματική και κοινωνική ανέλιξη.

Το οικογενειακό περιβάλλον

Το οικογενειακό περιβάλλον, η οικογενειακή παράδοση και κουλτούρα, βαρύνουν επίσης κατά περίπτωση περισσότερο ή λιγότερο, στην πλάστιγγα των επιλογών επαγγέλματος. Όπως ειπώθηκε αναλυτικότερα και πιο πάνω, συχνά το επάγγελμα του πατέρα, της μητέρας, η οικογενειακή επιχείρηση, είναι μια αξιόμαχη και ενδιαφέρουσα προοπτική για το επαγγελματικό μέλλον των νέων. Όσο κι αν ακούγεται παρωχημένο ή καταγγέλλεται ως νεποτισμός, είναι γεγονός ότι σήμερα, σε μια άκρως ανταγωνιστική αγορά, είναι σε βάρος του ατομικού συμφέροντος των παιδιών να παραγνωρίζεται το προβάδισμα που τους παρέχεται από την οικογενειακή παράδοση, χωρίς φυσικά αυτό να σημαίνει και εφησυχασμό.

Όμως είναι επίσης γεγονός, ότι αρκετοί γονείς επιχειρούν να επιβάλλουν στα παιδιά τους τις δικές τους επιθυμίες ή και να προβάλλουν τα δικά τους απωθημένα, όσον αφορά τις σπουδές και το επάγγελμα που αυτά θα ακολουθήσουν. Πολλοί νέοι ή νέες πιέζονται υπέρμετρα για να σπουδάσουν μια από τις επιστήμες που θεωρούνται ότι αποτελούν το εισιτήριο για κοινωνική και οικονομική άνοδο, όπως γιατρός, μηχανικός, δικηγόρος ή να ακολουθήσουν το οικογενειακό επάγγελμα. Αλλά, στη σημερινή εποχή, πολύ συχνά αυτού του τύπου η πίεση έχει το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα από το επιδιωκόμενο. Οι νέοι δηλαδή λειτουργούν αρνητικά ή και ανατρεπτικά απέναντι στις παλαιότερες γενιές και ιδιαίτερα απέναντι σε γονείς με υπερπροστατευτική συμπεριφορά. Ενώ πολλές φορές οι γονείς μπορεί και να έχουν δίκιο όταν επιμένουν για την επιλογή μιας ορισμένης καριέρας για τα παιδιά τους, το δίκιο αυτό το χάνουν εξαιτίας του επίμονου και πατερναλιστικού τρόπου με τον οποίο θέλουν να την επιβάλουν.

Τέλος, για να είμαστε ρεαλιστές, δε θα πρέπει να παραγνωριστεί και ο ρόλος των οικονομικών δυνατοτήτων που έχει κάθε οικογένεια για τις σπουδές των παιδιών της. Για να αναφερθούμε σε ένα πρακτικό και μόνο ζήτημα, ο τόπος όπου είναι εγκαταστημένη μια σχολή, θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη για υποψήφιους των οποίων οι οικογένειες δεν έχουν μεγάλες οικονομικές δυνατότητες².

²Έχει ειπωθεί ότι αν ο Μπαχ είχε γεννηθεί στο Κονγκό αντί στη Σαξονία, δε θα είχε συνθέσει ούτε μία σονάτα, αλλά πολύ πιθανό θα είχε διαπρέψει σε κάποιο είδος τοπικής μουσικής». Fernando Savater, Ισπανός καθηγητής της φιλοσοφίας, στο βιβλίο του: (1977 και 2004). Η αξία του εκπαιδεύειν. Editorial Ariel, S.A. και Ελληνικά Γράμματα.

Οι προοπτικές των επαγγελμάτων και ο χρυσός κανόνας

Σύμφωνα με τελευταίες έρευνες και πολλές σχετικές ενδείξεις, η πλειονότητα των νέων σήμερα επιλέγει τις σπουδές και το επάγγελμα ή τα επαγγέλματα που θα ακολουθήσει, με βασικό κριτήριο τις προοπτικές τους. Η αγωνία για να βρεθεί μια θέση στο χλωμό σημερινό ήλιο της αγοράς εργασίας, είναι πολύ ισχυρότερη από όσα μπορούν να ειπωθούν ενάντια στην αντίληψη αυτή. Όμως, όσο ισχυρό και αν είναι το ίδιο κριτήριο, σε καμία περίπτωση δε θα πρέπει να είναι το μόνο ή το κυρίαρχο στη μεγάλη απόφαση ζωής που συζητάμε εδώ. Αν ένα επάγγελμα δεν ταιριάζει στο χαρακτήρα, τις προτιμήσεις, τις κλίσεις ενός νέου, δε θα πρέπει να επιλέγεται, όσο εξαιρετικές και αν είναι οι προοπτικές του. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι πρώτιστης σημασίας είναι η αυτογνωσία και ο εναρμονισμός των ενδιαφερόντων, των κλίσεων, των προτιμήσεων, των ικανοτήτων με ένα επάγγελμα και κατά δεύτερο λόγο η συνεξέταση των προοπτικών του.

Ένας χρυσός κανόνας που θα πρέπει και πάλι να τονιστεί είναι ότι: άτομα με υψηλές μαθησιακές επιδόσεις και ισχυρή θέληση, μπορούν να επιλέγουν από ευρύτερο πεδίο επαγγελμάτων που τους ταιριάζουν ακόμα και από εκείνα με αρνητικές προοπτικές. Αντίθετα, άτομα με χαμηλές επιδόσεις χωρίς σοβαρές ελπίδες βελτίωσής τους και αδύναμη θέληση, είναι προτιμότερο να στρέφονται σε σπουδές και επαγγέλματα που κατ’ αρχήν τους ταιριάζουν και κατά δεύτερο λόγο έχουν διαπιστωμένες καλές προοπτικές στην αγορά εργασίας.

Επισημαίνεται επίσης και πάλι, ότι σε όλα τα επαγγέλματα μάλλον υψηλής εκπαίδευσης, απαραίτητη είναι η γνώση των ηλεκτρονικών υπολογιστών, της αγγλικής γλώσσας, καθώς και η διαρκής ανανέωση των γενικών και ειδικών γνώσεων και εμπειριών. Και βέβαια δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ολοκληρωμένος άνθρωπος και επιτυχημένος επαγγελματίας, είναι εκείνος που έχει πνευματικές ανησυχίες και ευαισθησίες, εμμένει σε αξίες και αρχές, αναζητά τη μόρφωση και τη γνώση, ασχολείται με την τέχνη και τη λογοτεχνία, συμμετέχει στα δρώμενα, αναπτύσσει κριτική και δημιουργική σκέψη, ενεργεί με εντιμότητα και δραστηριοποιείται θετικά για το δικό του αλλά και για το γενικότερο καλό³.

³Οι επτά βασικές αρχές ζωής κατά τον Μαχάτμα Γκάντι είναι ότι «δεν μπορείς να έχεις γνώση χωρίς χαρακτήρα, πλούτο χωρίς μόχθο, κέρδος χωρίς ήθος, επιστήμη χωρίς ανθρωπιά, πολιτική χωρίς αρχές, απόλαυση χωρίς συναίσθημα, αγάπη χωρίς θυσία».

Πηγή: http://www.careergatetest.com